İnsanlığın hiç olmadığı kadar eve kapandığı COVİD19 yarı karantina süreci pek çok şeyi değiştiriyor. Daha şimdiden ticaret önemli ölçüde değişti. Lafın kısasa mecburiyetten de olsa e-ticaret patladı gidiyor.

Devlet memurları, uzaktan çalışma imkanına sahip beyaz yakalılar ve “zorunlu olmayan” işlerdeki sektör çalışanlarının evlerine kapanması e-ticareti önemli ölçüde besliyor. Türkiye’de 16 – 65 yaş arasındaki nüfus ortalama 2 saat 50 dakika sosyal ağlarda vakit geçiriyor. Gözü sürekli ekranlarda olan bu nüfusun satıl alma davranışları da doğal olarak etkileniyor.

Tüketicilerin tutum değişikliği sadece daha fazla çevrimiçi alışveriş yapmakla sınırlı kalmıyor. Bir küresel salgın sırasında tüketicilerin satın aldıkları ürünler de belirgin bir şekilde farklılaşmaya başladı.

Salgının Türkiye’de ilk duyurulduğu günlerde market raflarına yönelen talep artışı yavaş yavaş yerini online alışveriş platformlarına terk etmeye başladı. O ilk günlerde marketlerde tükenen ürün ve boşalan raflar üzerinden epeyce bir sosyolojik analiz yaptık. En çok hangi ürünlerin tükendiğine dair değerlendirmelerde bulunduk. Bu süreçte tüketim önceliklerinin semt ve gelir seviyesine göre farklılıklar gösterdiğini o zaman tespit etmiş olduk.

Bu yazıyı hazırlarken Türkiye genelini kapsayan güncel e-ticaret tutumuyla ilgili bir saha araştırılmasına rastlamadım. Bunun için biraz görünen verilerden birazda yurt dışı kaynaklı yapılan araştırmalardan yola çıkarak değerlendirme yapmaya çalışacağım.

Süreç tüketici ürün tercihlerini zorunlu olarak değiştiriyor. Satın almalar yaşamsal alanlara odaklanıyor. Gıda ve temizlik ürünleri sadece market raflarında değil e-ticaret platformlarında da en çok tercih edilen ürünler. Bununla ilgili bir saha araştırmasına ulaşamama rağmen bu sonuca nasıl vardığıma değineyim. Bunun için göz attığım kaynak, perakende satış yapan gıda firmaları ve sanal marketlerin e-ticaret reklamlarına ayırdıkları bütçelerin artmasını gösterebilirim. Kuşkusuz ki bu beklenen bir sonuç. Üstelik sadece bizde değil, tüm dünyada böyle.

Bununla birlikte satışları büyük ölçüde düşen ürün grupları da var. Bunların neler olduğunu tespit etmek, kısıtlanan hareketlerimizle bağlantılarını düşünerek mümkün olacaktır. Örneğin seyahat kısıtı. İnternette önünüze hiç turizm acentesi reklamı görüyor musunuz? Görmüyorsunuz değil mi? Turizm şirketleri satamayacakları ürünler için neden reklam versinler ki? Aynı şekilde akaryakıt giderleri. Kredi kartı ekstrenizde akaryakıt harcamalarınız dramatik bir şekilde düştü değil mi? Neyse ki sevinecek bir şeyler de var 🙂

ABD’nin durumu

Stockline, ABD merkezli e-ticaret araştırmaları yapan bir veri analiz şirketi. 31 Mart 2020’de “E-ticarette Top 100 – En Hızlı Büyüyen ve Düşen Kategoriler” raporunu yayınladı. (https://www.stackline.com/news/top-100-gaining-top-100-declining-e-commerce-categories-march-2020)

Dünyanın en güçlü tüketici pazarı olan ABD’nin durumu Kapitalizmin tüketimi yöneltme özellikleri aracılığıyla diğer ülkelerde de iz düşüm gösterecektir.

Rapora göre ABD’de Mart ayında Yükselen İlk 100 ve Azalan İlk 100 kategorilerinin bir listesi hazırlanmış. Buna göre; küresel salgın sırasında tüketicilerin bol miktarda tuvalet kağıdı, konserve gıda ve diğer ev temizlik ürünleri satın aldığı açık olsa da, ev için birkaç ürün daha satın alıyorlar. Bunlarda öne çıkanlar ise şöyle;

– Spor salonları ve egzersiz stüdyoları kapanmaya zorlandığından, ev fitness ürünlerinde ağırlık antrenmanı, fitness aksesuarları ve yoga ekipmanlarını içeren bir artış var. Buna karşılık evde yapılan antrenmanlardaki artış nedeniyle, spor çantası kategorisi ve beyzbol, voleybol ve atletizm gibi birçok açık hava spor kategorisi azalmaktadır.

– Evde çalışma nedeniyle geçici bir ev ofisleri kurumaya başlanarak, bilgisayar monitörleri, klavyeler ve fareler ve ofis koltuklarına talep arttı.

– Seyahatlerin çoğu durdurulmuş olup bavul, bavul, evrak çantası ve kamera kategorilerinde düşüşlere neden olmuştur. Buna ek olarak, birçok bahar tatili tatil iptal edildi ve sandalet ve mayo kategorilerinde bir düşüş tetiklendi.

· Gelin ve Erkek Takım Elbise dahil olmak üzere resmi kıyafet kategorileri azalmaktadır, çünkü birçok çift düğünlerini iptal etmek veya ertelemek zorunda kalmaktadır.

Böylece tüketici alışveriş davranışı tüm aile için güvenli ve evde daha fazla zaman harcanması ihtiyacını karşılamak üzere değişiyor.

•